W jakim kierunku zmierza teatr? Refleksje z MFT Dialog Wrocław 2025

Zdziwicie się, ale Wirtualna Kultura uważa, że otwarcie 10 października 2025 Politechniki Trzeciego Wieku świetnie się wpisało w 11. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Dialog Wrocław, 12-18 października 2025, i odwrotnie. Co MFT Dialog Wrocław łączy z PTW? Ogólnie mówiąc, Informatyka, a w niej AI, czyli sztuczna inteligencja.

Prof. dr hab. Mirosław Kocur, Dyrektor Artystyczny MFT Dialog Wrocław, historię sztucznej inteligencji ma "w jednym palcu".  Świadczy o tym jego wykład, wygłoszony w tym roku w Świdnickim Ośrodku Kultury: 

• kliknijcie: prof. Mirosław Kocur, Sztuczna inteligencja w teatrze - YouTube. 

Ten wykład to "rewela", Koniecznie obejrzyjcie, bo na pewno nie wiecie, co Karel Capek (1890 - 1938)  i jego brat mają wspólnego z robotami. Uwaga. "Rewela", skrót słowa "rewelacja", pochodzi z jednego z maili, które WK otrzymała od prof. Kocura. 

Ponadto, na MFT Dialog Wrocław na międzynarodowej debacie "S[t]ymulacja w sztuce" była mowa o robotach-aktorach i robotach, które służą ludziom z dysfunkcjami ruchu, oraz o zastosowaniach AI w sztuce. Wspomniano też, że roboty przejmą opiekę nad nami - my na starość nie chcemy być ciężarem.

Natomiast na PTW na jednym z wykładów omówiono istotę i zastosowania AI, a na innym, w czym inżynierowie-biomechanicy mogą pomóc ortopedom, a właściwie pacjentom ortopedów. W tym kontekście roboty się kłaniają.

Jak więc widzicie, technika i sztuka chadzają tymi samymi drogami. Wirtualna Kultura nie będzie omawiać wykładów na PTW. Podzieli się tylko wrażeniami z wyżej wspomnianej debaty i dwóch spektakli, które obejrzała na MFT Dialog Wrocław.

Najpierw zobaczcie krótki filmik i opis spektaklu, którego twórcą jest tajwański tancerz, choreograf, wynalazca i filmowiec Huang Yi, pionier w dziedzinie łączenia sztuki z robotyką. W swoich pracach łączy on ruch ludzkiego ciała z elementami mechanicznymi (robotami) i multimedialnymi, zamieniając wykonawcę w ruchomy element technologii.

• kliknijcie: Fragment spektaklu z robotami

• kliknijcie: Zdjęcia ze spektaklu

• opis spektaklu, kliknijcie: Głosy. Przedmioty. Lalka. 3 elementy”: prezentacja work-in-progress, chor. Huang Yi. 

Huang Yi był głównym bohaterem debaty "S[t]ymulacja w sztuce". Pozostali paneliści:

• dr Anna Gryszkiewicz z Uniwersytetu w Gdańsku, teatrolożka i sinolożka, znawczyni teatru chińskiego i japońskiego,

• prof. dr hab. Katarzyna Sznajd-Weron z PWr, stosująca metody fizyki statystycznej i dynamiki nieliniowej do badania zjawisk społecznych, kliknijcie: Katarzyna Sznajd-Weron - Wikipedia,

• prof. dr hab. Maciej Szostak z UWr, filozof i prawnik, kliknijcie: Maciej Szostak. 

Pierwsze pytanie prof. Kocura, moderatora debaty, brzmiało: co oznacza symulacja. Prawnik oczywiście stwierdził, że symulacja to oszustwo. Innego zdania byli pozostali paneliści. 

Inne pytanie dotyczyło stosowania AI. Huang Yi przyznał, że stosuje sztuczną inteligencję m.in. do badań socjologicznych, odwzorowywania myślenia społeczeństwa, widowni. Jest on optymistą - AI nie osiągnie świadomości człowieka. Jeśli stosuje się AI, to trzeba o tym poinformować odbiorcę.

Najciekawsze i zaskakujące dla Wirtualnej Kultury były przeszkody, na jakie natrafił Huang Yi. Przepisy nie pozwalają na bliskie przebywanie człowieka obok robota. On musiał przekonać producenta robotów, że wszystko będzie bezpieczne. W spektaklach ruch robotów jest z góry zaprogramowany komputerowo. Huang Yi wysoko ocenił zaproszenie na Festiwal. Okazało się, że łatwiej mu się dogadać za granicą niż na Tajwanie.

Dr Anna Gryszkiewicz o azjatyckich teatrach wie wszystko. Zaimponowała Wirtualnej Kulturze wiedzą i przystępnym sposobem wyjaśniania zawiłych spraw. 

• posłuchajcie: Rozmowa Cezarego Łasiczki z Anną Gryszkiewicz.

Bardzo ciekawym, zaskakującym Wirtualną Kulturę wątkiem debaty były różnice kulturowe między Europą i Azją. Ona się nigdy nad tym nie zastanawiała. W Chinach myślą o człowieku nie jako o jednostce tylko jako o ludzkości. W Japonii nie traktuje się technologii jako zagrożenia.

Na zakończenie debaty widownia mogła zadawać pytania i komentować. Ktoś z Warszawy wyraził sprzeciw przeciwko festiwalom, bo są energochłonne. Wirtualna Kultura nie ma pojęcia, czy festiwal online zużyłby mniej energii itp. Ona zmartwiła się, bo ekolodzy z Warszawy mogą być przeciwko też blogom! Internet podgrzewa świat.

Z konferencji prasowej przed rozpoczęciem MFT Dialog Wrocław Wirtualna Kultura najbardziej zapamiętała, co prof. Kocur mówił o spektaklu TOTEM i  o "Mały teatr na końcu świata. OPUS III":

• relacja z konferencji prasowej, kliknijcie: MFT Dialog-Wrocław. Czy widzimy rzeczywistość czy jej symulację? - wpis na blogu.

I właśnie te spektakle WK obejrzała. Ona jest szczęściara!

Japoński spektakl TOTEM to ośmioro na biało ubranych tancerzy niesamowicie zwinnie i płynnie wykonujących ruchy ciałem, w tym rąk. Niesamowite wrażenie precyzji i gibkości.

• kliknijcie: TOTEM - migawki,
• opis spektaklu, kliknijcie: TOTEM – pustka i wysokość”, reż. Ushio Amagatsu

Na środku sceny w Operze stal totem, a w tle przesuwały się niezauważalnie dwa metalowe (?) okręgi w przeciwną stronę i z powrotem. Spektakl skończył się dokładnie w tym momencie, gdy okręgi wróciły na miejsce. Co za japońska precyzja! Kliknijcie na zdjęcie, by totem i fragment okręgu zobaczyć:

Spektakl "Mały teatr na końcu świata. OPUS III" (Francja), zdaniem prof. Kocura, miał być tak minimalistyczny, że bardziej nie można. To, zdaniem Wirtualnej Kultury, nie potwierdziło się. 

• Rekwizytów było dużo. Świateł też. 
• Muzyki nie brakowało - to właśnie muzyka najbardziej urzekła Wirtualną Kulturę.  
• Aktorzy-lalkarze chodzili, a nawet zeskakliwali ze stołów. Dużo się działo. Tekstu było mało.
• Brakowało tylko czerwonej farby - trzy stoły i podłoga były pokryte białą tkaniną.  
  

Wirtualna Kultura dopatrzyła się minimalizmu, jednak gdzieindziej. Nie było krzeseł na widowni. Widzowie stali, a nawet przechadzali się wokół "sceny". Ona szczęśliwie załapała się na krzesło przykręcone do ściany, ale mimo to czuła się w tym teatrze zagubiona. Nawet rzutowane na ekran obrazy, np. walące się domy, nie pomagały jej w zrozumieniu przesłania sztuki. Dopiero w domu przeczytała zapowiedź spektaklu na stronach Strefy Kultury Wrocław:

• opis spektaklu, kliknijcie: Mały teatr na końcu świata: Opus III”, reż. Ézéquiel Garcia-Romeu  

Machina przemysłu i maleńki człowiek.

Każdego dnia o północy Tomasz Domagała, rzecznik prasowy Festiwalu, publikował na YouTube rozmowy z artystami. Oto dwie z nich: 

• twórca spektaklu z robotami (Tajwan), kliknijcie: Huang Yi | W dialogu. Rozmowy z Artystkami i Artystami MFT Dialog-Wrocław - YouTube

• twórca spektaklu 16/17 (teatr tańca, Chiny), kliknijcie: Tao Ye | W dialogu. Rozmowy z Artystkami i Artystami MFT Dialog-Wrocław -YouTube.

Więcej rozmów można zobaczyć na kanale Strefy Kultury Wrocław na YouTube:

• kliknijcie: Strefa Kultury Wrocław - YouTube.

W spektaklu 16/17 chińscy tancerze mieli czarne stroje, a ruchy ich głów budziły zachwyt. Można to zobaczyć w tym nagraniu: 

• kliknijcie: Migawki z MFT Dialog Wrocław,

• opis spektaklu 16/17, kliknijcie: „16&17”, chor. Tao Ye.

Wirtualna Kultura na tym spektaklu nie była.

Uwaga. Kochani Czytelnicy, Wirtualna Kultura długo się zastanawiała, jak opisać wrażenia z Festiwalu. Nie było to łatwe, stąd opóźnienie. Ona ma nadzieję, że udało się jej zainteresować Was Festiwalem. Zajrzyjcie na Facebook, żeby zobaczyć reakcje widzów:

• kliknijcie: MFT Dialog Wrocław 2025 - Facebook.

Może znajdziecie  czas, by obejrzeć materiały. Warto się przekonać, jaką ucztę kulturalną przygotował nam prof. Mirosław Kocur razem z .... . DZIĘKUJEMY!

W programie MFT Dialog Wrocław były też polskie teatry. Kraków, Warszawa i Wrocław chyba rywalizowały o widzów. Kto wygrał? 

Pierwsze zdjęcie zrobiła Ania po zakończeniu spektaklu TOTEM.

Krystyna - Wirtualna Kultura