Rozmowa z prof. Januszem Deglerem, teatrologiem i witkacologiem

Wirtualna Kultura to szczęściara. W roku 2015 została blogerką, wbrew swojej woli,  i ze świata "ścisłowców" trafiła do świata humanistów. To zaowocowało spotkaniami z wieloma niezwykłymi ludźmi kultury. W czwartek, 17 kwietnia 2025, ona spotkała się z prof. Januszem Deglerem, którego podziwiała w Salonie Prof. Dudka. Salon działał przy ulicy Pasteura do roku 2008,

•  kliknijcie: Wrocławski Portal Matematyczny, Matematyk na salonach.
  

Po długiej przerwie zobaczyła profesora Deglera we wrześniu 2023 w Instytucie im. J. Grotowskiego na spotkaniu autorskim, które on prowadził  z Agnieszką Wójtowicz, autorką książki o Jerzym Grotowskim:  

• kliknijcie: Grotowski polityczny i propozycje do rozważenia - wpis na blogu. 

Janusz Degler spotkanie z Agnieszką Wójtowicz rozpoczął od przeczytania listu, który w roku 1989 ona napisała do niego jako początkująca studentka z Krakowa. List był o Witkiewiczu. 

 

Drugi raz ostatnio Wirtualna Kultura zobaczyła profesora 5 kwietnia 2025 na spotkaniu autorskim w księgarni Gądowianka:  

• kliknijcie: Wirtualna Kultura poznaje Witkacego i jego miłośników oraz znawców - wpis na blogu.

Skorzystała z okazji i podeszła, by zrobić sobie z nim zdjęcie. 

Profesor zaprosił ją wtedy do swojego Gabinetu w Muzeum Teatru im. H. Tomaszewskiego. Wirtualna Kultura skorzystała z zaproszenia. Kliknijcie na pierwsze zdjęcie. 

• kliknijcie: Muzeum Teatru im. H. Tomaszewskiego.

Gabinet otwarto w 2016 roku. Profesor prowadzi w nim konsultacje w każdy czwartek w godzinach 12:00–14:00.

Wizyta w Gabinecie była niezwykła. Profesor Degler to wspaniały rozmówca. Wirtualna Kultura, matematyk i informatyk, rozmawiała z teatrologiem i witkacologiem m.in. o żartach primaaprilisowych i objawach starości. Profesor podał, kiedy zauważył u siebie starość. Wirtualna Kultura to już na blogu napisała:

• kliknijcie: O konkursie "Kiedy zaczyna się starość?" - wpis na blogu.

Najbardziej jednak Wirtualną Kulturę interesowały ogromne zbiory listów, które prof. Degler otrzymywał z całego świata - około 600 listów i 50 nadawców (?), wśród nich są tłumacze Witkacego. Na przykład,

• kliknijcie: Andriej Bazylewski (Андрей Базилевский) 1957–2019.

Profesor zamierza przekazać wszystkie listy do Ossolineum w listopadzie. Są one posegregowane według nazwisk - towarzyszą im noty biograficzne. Niesamowity materiał dla przyszłych badaczy.

Wirtualna Kultura zapytała profesora, skąd się wzięło u niego zamiłowanie do zbierania listów. To jego mama zbierała listy w czasie okupacji od brata w oflagu, a potem od męża z Anglii, gdzie dotarł jako żołnierz Armii Andersa. 

Drugim ciekawym wątkiem rozmowy w Gabinecie były neologizmy Witkacego. Wirtualna Kultura była przekonana, że nowe związki frazeologiczne wymyślił Witold Gombrowicz i to kontynuuje Dorota Masłowska. Pisała o tym w Gazecie Senior: "Czym zaskoczyła mnie Dorota Masłowska?"

• zobaczcie też tutaj: Dorota Masłowska - same dobre wiadomości, wpis na blogu.

Nie wiedziała, że to już Witkacy bawił się słowem. 

• kliknijcie: Witkacologia, Janusz Degler „Pożal się Boże, jeśli masz komu” O językowych eksperymentach Witkacego.

Witkacy i Gombrowicz się znali. Wirtualna Kultura dowiedziała się od prof. Deglera, że Gombrowicz podziwiał Witkacego.

   

Profesor Degler opowiedział Wirtualnej Kulturze, jak przekonał prezydenta Wrocławia, Rafała Dutkiewicza, do utworzenia Muzeum Teatru, by móc zgromadzić w nim różne materiały i zbiory lalek, które Henryk Tomaszewski, twórca wrocławskiej pantomimy, przywoził z całego świata. Tomaszewski miał na to specjalną zgodę - celnicy nie mogli rozpruwać lalek, żeby zbadać ich zawartość. Kliknijcie na miniatury zdjęć lalek.

Tomaszewski lubił przebywać w Karpaczu. Podstawę Muzeum Lalek stanowi jego prywatny zbiór:

• kliknijcie: Miejskie Muzeum Lalek w Karpaczu.

Przy okazji Wirtualna Kultura dowiedziała się od Janusza Deglera, że Tomaszewski kształcił amatorów (nie aktorów) na artystów pantomimy.  

Godzinna rozmowa z prof. Januszem Deglerem to kolejny przykład, że wielkość człowieka idzie w parze ze skromnością i otwartością na innych. Taki jest Janusz Degler. Wirtualna Kultura weszła do Gabinetu "z ulicy" i od razu poczuła się tam jak w domu. Jedynym wspólnym punktem wyjścia były wspomnienia Salonu prof. Dudka. Spotkanie pokazało, że z prof. Januszem Deglerem można rozmawiać o wszystkim.

Janusz Degler całe życie poświęcił Witkacemu. Teraz pisze wspomnienia o 16 osobach, które odegrały ważną rolę w jego życiu. Tytuł: "Portrety z pamięci".  

Dodatek.

• Stanisław Witkiewicz (Witkacy), malarz, rysownik i fotografik, dramaturg i powieściopisarz, filozof, teoretyk i krytyk sztuki. Urodził się 24 lutego 1885 w Warszawie, zmarł śmiercią samobójczą 18 września 1939 we wsi Jeziory na Polesiu (dziś Ukraina), kliknijcie: Culture.pl, Stanisław Ignacy Witkiewicz

• Witold Gombrowicz, prozaik, dramaturg, eseista. Urodził się 4 sierpnia 1904 w Małoszycach pod Opatowem, zmarł 25 lipca 1969 roku w Vence, we Francji, kliknijcie: Culture.pl, Witold Gombrowicz

• Jerzy Grotowski, reżyser, teoretyk teatru, pedagog, jeden z największych reformatorów teatru. XX wieku. Urodził się 11 sierpnia 1933 roku w Rzeszowie, zmarł 14 stycznia 1999 roku w Pontederze (Włochy), kliknijcie: Culture.pl, Jerzy Grotowski

• Henryk Tomaszewski, tancerz, mim, choreograf, reżyser, inscenizator, twórca Wrocławskiego Teatru Pantomimy. Urodził się 20 listopada 1919 w Poznaniu, zmarł 23 września 2001 w Kowarach. kliknijcie: Culture.pl, Henryk Tomaszewski

• Janusz Degler, literaturoznawca, historyk literatury polskiej, teatrolog, historyk teatru, edytor, profesor UWr i wrocławskiej filii PWST w Krakowie. Urodził się 2 czerwca 1938 w Sosnowcu, kliknijcie: Janusz Degler - Wikipedia.

Krystyna - Wirtualna Kultura