Wiekizm i dziadurzenie

Wirtualna Kultura rozwija swoje słownictwo. Ostatnio przyswoiła dwa nowe dla niej słowa pochodzące z angielskiego: ageizm i adultyzm. Są one omówione m.in. na stronach Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego:

• kliknijcie: Ageizm,

W skrócie mówiąc, pierwsze słowo oznacza dyskryminację starych ludzi ze względu na ich wiek, drugie młodych. 

Polskim odpowiednikiem słowa ageizm jest wiekizm. Słownik poprawnej pisowni bloggera akceptuje wiekizm, co zaskoczyło Wirtualną Kulturę. Ageizm jest dla niego słowem błędnym. 

Wiekizm według R. Butlera, twórcy tego określenia, jest to tworzenie stereotypów i dyskryminowanie ludzi z powodu tego, że są starzy. Wiąże się to z odmiennym ich traktowaniem i nieposzanowaniem osobistych praw. Przyczynia się do wykluczania ze społeczeństwa. Jest elementem kultury masowej, w której króluje kult młodości. Kobieta nie może być siwa. Pojęcie wiekizmu rozszerzono na inne grupy wiekowe. 

Liczba objawów wiekizmu zdumiała Wirtualną Kulturę. Jest to szczególnie widoczne przy szukaniu pracy, ale też w bezpośrednich kontaktach. Czy zdarzyło się Wam, że lekarz radził zajrzeć do metryki, gdy Wam coś dolegało? W roku 2019 Danuta Szaflarska nagrała spot społeczny przeciwko takiemu traktowaniu seniorów:

• kliknijcie: Spot "Pora umierać" - YouTube,

W internecie można znaleźć wiele opracowań na temat wiekizmu, na przykład,

• kliknijcie: Andrzej Klimczuk, Wiekizm jako przeszkoda w budowie społeczeństwa mądrości.

Praca Klimczuka zaczyna się od cytatu 

"Starzec zawsze z łatwością znajdzie młodzieńców mądrych mądrością wieku. […] Starość nie jest gorsza od młodości, Laozi nie jest gorszy od Buddy. Błękit nie jest gorszy od czerwieni. Starość staje się żałosna dopiero wtedy, gdy chce odgrywać młodość.” - Hermann Hesse

i kończy następującą konkluzją:

"Musimy jednak pamiętać, że edukacja nie musi odbywać się tylko w szkołach i nie musi polegać wyłącznie na „klepaniu” regułek. Kształtowanie postaw jest możliwe w różnych kontekstach naszego życia i na różne sposoby - wiele możemy nauczyć się od najbliższych, często usuniętych w cień, ludzi starszych wiekiem."

Stowarzyszenie Forum 4 Czerwca 

• kliknijcie: Stowarzyszenie Forum 4 Czerwca

rozpoczęło kampanię przeciw „dziadurzeniu", czyli zwracaniu się do starszych obcych osób per „babciu", „dziadku" czy bezosobowo: „Niech usiądzie". Dla osób posługujących się takim językiem starsza osoba jest przedmiotem,

• kliknijcie: Język wobec starości, szacunek w praktyce,
• kliknijcie: Łodzianie walczą z dyskryminacją słowną seniorów - program telewizyjny.

Dodatek. Wirtualna Kultura trafiła ostatnio na Facebooku na nieznane jej słowo, które z angielskiego nie pochodzi: rozkminić. Jest to zamiennik słów (kliknijcie: Synonimy):

zrozumieć, uchwycić sens, wydedukować, ogarnąć, rozgryźć, ...

Może wiecie, od kiedy to słowo istnieje w języku potocznym i w jakich rejonach Polski się pojawiło.

W czerwcu 2017 Jan Miodek napisał w Gazecie Wrocławskiej, że w jego rodzinnym domu mówiło się nieraz, że „ktoś kmini”, co znaczyło tyle, co „kręci, lawiruje, opowiada głupstwa, nieprawdy”. Dodanie "roz" do słowa "kminić" zmieniło jego sens całkowicie. Jan Miodek przytacza takie zastosowania słowa "rozkminić":

"Studenci nie mogli rozkminić zachowania wykładowcy, który bez słowa wyszedł z sali, Marta od godziny próbuje rozkminić zadanie z geometrii."

oraz przypomina jego uczniowski odpowiednik "zatrybić", czyli zrozumieć, pojąć.

Uwaga. Zdjęcia zrobiła Beata. Kliknijcie.

Krystyna - Wirtualna Kultura